Wybitny płocczanin, wszechstronny artysta, prawdziwy człowiek renesansu żyjący w 20 wiecznej Europie. Był prozaikiem, fizykiem, fotografikiem, twórcą awangardowych filmów, w końcu również autorem poezji semantycznej, powieściopisarzem i filozofem.

W latach 1930-1937 wraz ze swoją żoną Franciszką realizował filmy awangardowe poprzedzone eksperymentami w zakresie fotografii i filmu.

Urodził się w Płocku 25 stycznia 1910 r., w kamienicy przy ul. Grodzkiej 5. Był synem lekarza, literata i społecznika, Mieczysława Themersona. Zanim do Płocka trafiły pierwsze seryjnie produkowane radioodbiorniki, Stefan, wtedy uczeń płockiego Gimnazjum im. Władysława Jagiełły, skonstruował własne radio. W okresie gimnazjalnym rozpoczął też swoją przygodę z fotografią artystyczną.

Eksperymenty fotograficzne Stefana sięgają czasów płockich, gdzie w latach dwudziestych poznaje i bada świat fotogramów, fotografii i kolaży fotograficznych. W Płocku też pisze artykuł „O możliwościach radiowych” (1928), zapowiadając powstanie odpowiednika współczesnej telewizji.

W latach 30. XX wieku Stefan Themerson wraz z żoną Franciszką zrealizował, przy użyciu nowatorskich technik, pięć filmów awangardowych (m.in. „Aptekę” i „Przygodę człowieka poczciwego”), które uważane są za kamień milowy w historii polskiego kina eksperymentalnego i awangardowego. Filmy te tworzone były głównie za pomocą oryginalnego urządzenia, umożliwiającego fotografowanie klatka po klatce, przedmiotów umieszczanych na przezroczystej kalce.

„Apteka” (1930) był pierwszym filmem zrealizowany przez Franciszkę i Stefana. Stanowił próbę zastosowania techniki fotogramu w filmie i był rozwinięciem zabiegów stosowanych w pierwszych filmach surrealistycznych Mana Raya. Stefan skonstruował w tym celu stół do zdjęć trickowych, gdzie kamera z dołu rejestrowała przedmioty leżące na kalce i szybie. Poruszając źródłem światła i przedmiotami, uzyskiwano kompozycje fotografowane następnie klatka po klatce. „Apteka” i „Europa” wyświetlane były wyłącznie na pokazach specjalnych, wywołując kontrowersyjne reakcje widzów i krytyki.

Pomysł zrealizowanej w roku 1932 „Europy”, która przyniosła rozgłos Themersonom, narodził się pod wpływem lektury futurystycznego poematu Anatola Sterna, wydanego w roku 1929 w opracowaniu graficznym Mieczysława Szczuki i Teresy Żarnowerówny. Film ten miał być wizualnym ekwiwalentem przedstawionej w utworze Sterna katastroficznej wizji Europy zmierzającej ku własnej zagładzie. Do niedawna uznawano film za zaginiony. Sądzono, że zachowały się jedynie pojedyncze kadry. Po 80 latach pracownicy Instytutu Pileckiego znaleźli go w niemieckim archiwum federalnym Bundesarchiv podczas prowadzonych tam systematycznie badań. Animacja poklatkowa została odnowiona cyfrowo w studiu Fixafilm. Film miał ponowną premierę w październiku 2021, najpierw w Londynie, a potem w Warszawie.

W 1931 roku Themersonowie zakładają S.A.F. – Spółdzielnię Autorów Filmowych, w skład której wchodzą m.in.: J. i E. Cękalscy, A. Ford, W. Jakubowska, W. Lutosławski, S. Woh), zajmującą się rozpowszechnianiem eksperymentalnej twórczości filmowej. W roku 1937 wydają f.a.(film artystyczny), czasopismo S.A.F.- u, poświęcone filmowi awangardowemu (teksty w języku polskim, francuskim i angielskim).

W numerze 2. pisma ukazał się najważniejszy, dotyczący filmu tekst Stefana „O potrzebie tworzenia widzeń”. Trzy pozostałe filmy nakręcone w Polsce to filmy dźwiękowe: „Zwarcie”, „Drobiazg melodyjny” i „Przygoda człowieka poczciwego”.

„Drobiazg melodyjny” i „Zwarcie” miały charakter reklamówek wyświetlanych jako dodatki podczas pokazów filmów fabularnych, a ich wysoki poziom artystyczny sprawił, że niektórzy krytycy poświęcali im w swoich wypowiedziach więcej uwagi aniżeli filmom właściwym. W Anglii powstały ich dwa kolejne filmy eksperymentalne: „Calling Mr Smith” (Wzywamy Pana Smitha) –
przekazujący prawdę o okrucieństwach zbrodni niemieckich i martyrologii narodu polskiego i „The Eye and the Ear” (Oko i ucho) – badanie powiązania obrazu z dźwiękiem (realizowane na podstawie precyzyjnych partytur).

Themersonowie opuścili kraj jeszcze przed wojną, wybierając najpierw Paryż, a potem Londyn, gdzie w 1948 roku założyli niezależną oficynę wydawniczą Gaberbocchus Press, która za cel stawiała sobie publikowanie bestlookerów (termin stworzony w opozycji do bestsellerów) – książek o niezwykłej szacie graficznej i treściach bliskich wydawcom. Wydawnictwo pozostało w ich rękach od 1979 i działa w Amsterdamie pod nazwą Gaberocchus/de Harmonie.

Wśród książek opublikowanych przez Themersonów znalazło się m.in. pierwsze angielskie wydanie „Króla Ubu” Alfreda Jarry, dzieła Raymonda Queneau, C.D. Grabbe, Camille Renault, Stevie Smitha, Kurta Schwittersa, Apollinaire’a, Bertranda Russella. Wydawnictwo publikowało również książki Stefana Themersona, który jest autorem tłumaczonych na wiele języków i ciągle wydawanych książek, m.in. „Wyspę Hobsona”. „Wykład profesora MMa”, „Kardynała Pollatuo”, „Euklides był osłem” i „Toma Harrisa”.

Po wojnie Themerson utrzymywał kontakt z Płockiem. Szczególną sympatią darzył Kazimierza Askanasa. Zmarł w Londynie 6 września 1988r., cztery miesiące po śmierci Franciszki.

W 2013 r. imieniem Themersonów nazwano jedną z płockich ulic. Od kilku lat Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki organizuje Festiwal Themersonów. Spadkobierczyni Themersonów, Jasia Reichardt, przekazała do płockiego Muzeum Mazowieckiego wiele pamiątek po Stefanie, które czekają na stałą ekspozycję. W grudniu 2014 r. znakomita część spuścizny po Themersonie trafiła do Biblioteki Narodowej w Warszawie. Od dnia 31 stycznia 2019 roku Płocki Ośrodek Kultury i Sztuki nosi imię Themersonów.